Chúng ta luôn biết rằng âm nhạc có tác động mạnh mẽ đối với cảm xúc của con người. Nhưng bây giờ chúng ta mới biết rằng âm nhạc góp phần cải thiện trí nhớ và kỹ năng nhận thức. Vậy vai trò của âm nhạc trong giáo dục là gì, và trẻ nghe nhạc có thông minh hơn không?
Trong khi nhiều người đã biết đến ảnh hưởng mạnh mẽ của âm nhạc tới cảm xúc con người, thì nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng âm nhạc còn đóng góp vào sự cải thiện trí nhớ và kỹ năng nhận thức.
Não bộ trẻ em phản ứng tích cực với âm nhạc. Việc nghe và chơi nhạc không chỉ làm thay đổi cấu trúc não bộ mà còn giải phóng endorphin, hay còn được gọi là “hormone hạnh phúc”. Ngoài ra, âm nhạc còn có lợi cho trẻ sơ sinh về lâu dài, giúp phát triển các vùng não chịu trách nhiệm xử lý âm nhạc và ngôn ngữ.
Tương tác giữa trẻ nhỏ và âm nhạc không chỉ ở việc nghe mà còn bao gồm cả việc tạo ra âm nhạc. Chơi nhạc đòi hỏi sự phối hợp vận động tinh, sự chính xác về ngôn ngữ, toán học và khả năng sáng tạo. Những kỹ năng này kích thích nhiều vùng não hoạt động đồng thời, xây dựng cầu nối giữa hai bán cầu não, giúp trẻ truyền đạt thông tin nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Âm nhạc mang lại nhiều lợi ích cho trẻ, bao gồm:
- Giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng.
- Kích thích giải phóng dopamine và oxytocin, giúp trẻ dễ dàng chia sẻ đồ chơi, đồng cảm và tin tưởng người khác hơn.
- Tăng cường khả năng tập trung và năng suất.
- Cải thiện thành tích học tập.
- Phát triển trí thông minh, khả năng nhận thức không gian và tư duy logic, tạo nền tảng cho sự quan tâm đến toán học, kỹ thuật và khoa học.
- Nâng cao vốn từ vựng và khả năng sáng tạo của trẻ.
Những lợi ích của âm nhạc có thể được trải nghiệm theo nhiều hình thức, như nghe nhạc, chơi nhạc cụ hoặc tạo ra âm thanh từ các vật dụng khác nhau.
Âm nhạc có vai trò quan trọng trong giáo dục
Khi tiếp xúc với âm nhạc, ngay cả với liều lượng ít, trẻ em cũng có thể phát triển trí thông minh hơn. Theo nhà khoa học thần kinh Graham Welsh, âm nhạc tác động tích cực lên khả năng đọc viết, tính toán, sự phối hợp vận động và phát triển xã hội và cảm xúc.
Mặc dù trường học thường tập trung vào đọc, viết và toán học, nhưng âm nhạc có thể mở ra những con đường học tập mới cho trẻ. Âm nhạc xây dựng sự tự tin và kỹ năng ngôn ngữ của trẻ, đồng thời còn có thể cải thiện điểm toán của chúng.
Nghiên cứu về tác động của âm nhạc lên việc học đã được tiến hành trong nhiều thập kỷ. Ví dụ, lý thuyết Hiệu ứng Mozart cho rằng việc nghe nhạc của Mozart có thể cải thiện hiệu suất và thậm chí chỉ số IQ tạm thời. Lý thuyết này trở nên phổ biến vào cuối những năm 1950, và nhiều bậc cha mẹ đã cho trẻ nghe nhạc cổ điển nhiều hơn. Tuy nhiên, các nhà phê bình đã chỉ ra rằng các bằng chứng ủng hộ lý thuyết này vẫn còn nhiều tranh cãi.
Dù vậy, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng giáo dục âm nhạc liên tục thực sự mang lại lợi ích cho trẻ em trên nhiều phương diện, bao gồm cả kết quả học tập tổng thể. Một nghiên cứu so sánh giữa nhóm trẻ được học nhạc theo phương pháp Suzuki và nhóm không được hướng dẫn âm nhạc cho thấy nhóm được học nhạc có khả năng ghi nhớ tốt hơn và các kỹ năng “phi âm nhạc” như đọc viết, toán học và chỉ số IQ cũng cao hơn.
Brigid Finucane, một giáo viên âm nhạc trẻ em tại Trường Âm nhạc Merit ở Chicago, đã chứng kiến trực tiếp những tác động tích cực của việc giảng dạy âm nhạc cho trẻ em. Cô cho rằng việc học nhạc chính thức đòi hỏi sự tập trung, kỷ luật và quyết tâm, những phẩm chất cần thiết cho sự thành công trong nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống.
Nhịp điệu và giai điệu là những thành phần quan trọng của âm nhạc. Trẻ em có thể duy trì nhịp điệu ổn định có xu hướng đọc trôi chảy hơn. Lời bài hát cung cấp vốn từ vựng phong phú, dạy trẻ cách sử dụng ngôn ngữ, thơ ca, phát triển khả năng hình dung và phát âm chuẩn. Thông qua âm nhạc, trẻ có thể tìm hiểu về bản thân, văn hóa của mình và của người khác, về khoa học, toán học, sự sáng tạo, môi trường, kỷ niệm và cảm xúc.
Scott Cross, Giám đốc Phát triển Giáo dục của Kindermusik International, tin rằng các lớp học âm nhạc cũng có tác động tích cực đến thành tích học tập. Âm nhạc được sử dụng để giúp trẻ mẫu giáo hiểu các khái niệm như cao và thấp, nhanh và chậm, bắt đầu và dừng lại. Việc học đọc nốt nhạc từ trái sang phải giúp trẻ củng cố kỹ năng đọc từ trái sang phải trong sách. Đếm theo nhạc giúp trẻ học các con số theo thứ tự và hiểu rõ hơn các khái niệm toán học cơ bản.
Lợi ích của việc giảng dạy âm nhạc không chỉ giới hạn ở những năm đầu đời. Theo Hiệp hội Quốc gia về Giáo dục Âm nhạc, những học sinh dự kỳ thi SAT có nền tảng liên quan đến giảng dạy âm nhạc đạt điểm cao hơn đáng kể so với những học sinh không được đào tạo về âm nhạc, cụ thể là cao hơn 56 điểm trong phần ngôn ngữ và 39 điểm trong phần toán.
Ngoài ra, việc hướng dẫn âm nhạc còn mang lại nhiều lợi ích “phi âm nhạc” khác, bao gồm việc xây dựng lòng tự trọng, khả năng tập trung và phối hợp vận động.
Chính vì vậy, đã đến lúc âm nhạc trở thành một phần cốt yếu của chương trình giáo dục
